Karadeniz turuna çıkınca güzel memleketimi arkadaşlarıma gezdirmeye çalışacağım. Samsun’dan çıkıp Gümüşhane’ye doğru yol almaya başladık. İlk durağımız Gümüşhane’nin Kürtün ilçesinde yer alan evimiz. Burada bir gece kalıp dinlendiktensonra Gümüşhane’de gezilmesi gereken yerleri gezmeye başlamaya kadar verdik.

Gezilecek yerlerden bahsetmeden önce şehrin tarihinden ve isminin nereden geldiğinden bahsetme istiyorum.

“Gümüşhane” İsmi Nereden Geliyor?

Gümüşhane, hiç kuşkusuz tarihi süreç içerisinden günümüze dek önemini kaybetmemiş bir yerleşim yeridir. Şehrin tarihi, kavimler göçüne kadar uzanıyor. Yapılan araştırmalarda elde edilen buluntular, ancak M.Ö. 3000 – 2000 arasına tarihlenen ilk Tunç Çağı’nın aydınlatılmasına yardımcı olmaktadır. Şehrin ismi ise Türkçe ‘gümüş’ ve Farsça ‘hane’ kelimelerinden oluşmaktadır. Zengin altın ve gümüş madenlerinden dolayı Gümüşhane adını almıştır. Kent’in Romalılar döneminde ki adı ‘gümüş yeri’ anlamına gelen Arjiopolis idi. Evliya Çelebi ise Kenti ‘Gümüş şehri’ olarak anmaktadır. Osmanlı imparatorluğu Döneminde, Gümüşhane’de bulunan gümüş madenleri Fatih Sultan Mehmet tarafından işletmeye açılmıştır. Eski Gümüşhane‘nin bulunduğu mevkideki darphaneler imparatorluk hazinesinin 1/6’sını temin eden gümüş sikke basılmıştır. 1894 yılında madencilere tanınan imtiyazların kaldırılması, altın ve gümüşün daha ileriki cevherlerine teknik yetersizliklerden dolayı ulaşılamaması gibi nedenlerle birlikte maden ocakları kapatılmıştır. Zaman içerisinde yerleşim, eski canlılığını yitirmiş, kent 1920’lerden sonra bugünkü yerleşim alanına taşınmıştır

Şehir oldukça köklü bir geçmişe sahip olunca gezilecek yerler de oldukça fazla. Başlıca gezilmesi gereken yerler ise şöyle;

• Karaca Mağarası
• Limni Gölü
• Santa Harabeleri
• Satala Antik Kenti
• Tomara Şelalesi
• Artabel Gölleri
• Çağlayandibi Şelalesi
• Örümcek Ormanları
• Zigana Dağı ve Geçidi
• Gümüşhane Kaleleri
• Gümüşhane Konakları
• Sarıçiçek Köy Evleri (Odaları)
• Tarihi Köprüler

Karaca Mağarası

Aslında buraya yaklaşık 6-7 yıl önce ziyaret etmiştim fakat yolumun üzerinde yer aldığı için tekrardan ziyaret etmeye kadar verdim. Mağara yöre halkı tarafından bilinse de 1987 yılından sonrası araştırmalara ve devamında ziyarete açılmıştır. Mağara ile ilgili detaylı yazıyı okumak için tıklayınız.

Limni Gölü

Gümüşhane-Trabzon yolu üzerinde Zigana Köyü Saronay Yaylasında yer almaktadır. Göl ve çevresi sahip olduğu doğal güzellikleri, zengin flora ve faunası ile adeta insanları büyülerken klima özelliği havası ile insanlara sağlıklı bir ortam sunar. Ormanın içerisinde yer alan küçük bir göldür. Orman manzarası eşliğinde göl kenarında kahvaltınızı yapabilirsiniz. Limni Gölü ile ilgili detaylı yazıyı okumak için tıklayınız.

Santa Harabeleri

Santa Bölgesi, Fatih Sultan Mehmet döneminde 1461-1476 yılları arasında tüm Trabzon ve Doğu Karadeniz bölgesiyle beraber fethedilmiş ve Osmanlı İmparatorluğu topraklarına dahil edilmiştir. Santa, Yanbolu Deresi’nin doğduğu vadilerle birbirinden ayrılmış 3 ayrı yamaç üzerine kurulmuştur. Santa Harabelerin 3 kilise ve Rum taş işçiliğinin güzel örneklerini oluşturan evlerden bugüne yaklaşık 300 tanesi kalmış. Dini, ticari ve kültürel önem taşıyan Santa, bir zamanlar Rum çetelerine sığınak da olmuştur. Günümüzde Arkeolojik ve Doğal Sit alanı olarak ilan edilen bölgenin önceleri 9 ayrı mahalleden oluştuğu düşünülmektedir. Santa Harabeleri Gümüşhane kent merkezine yaklaşık 80 km uzaklıktaki Yağmurdere Bucağı ve Dumanlı köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

Satala Antik Kenti (Sadak Köyü)

Kelkit ilçesinin 17 km. güneydoğusunda Sadak köyündedir. Yörede 15. Legio Apollinaris armalı tuğla parçaları bulunmasıyla, buranın Antik Satala kenti olduğu kesinleşmiştir. Bizans tarihçisi Prokopius, kentin tepelerle çevrili bir ovada kurulduğunu, İmparator Lustinianus’un surları onarttığını bildirmektedir. Satala kenti, Roma Lejyon Kampı çevresinde kurulup gelişmiş ve imparatorluk döneminde Latin kültür merkezi olmuştur.

Satala Kalesi su kemerleri, tiyatro, agora ve diğer yapı kalıntıları kent ve çevresinde görülebilir durumdadırlar. Satala Kalesi’nin ise Pers tehlikesine karşı yapıldığı ve zaman içerisinde Jüstinyen tarafından onarıldığı anlaşılmaktadır. 15. yüzyılda kente su getirmek için 47 gözlü inşa edilen su kemerlerinden 1866’da Toylar tarafından, yedi kemerin kaldığı tespit edilmiş iken, günümüzde ise iki kemerinin ayakta kaldığı görülmektedir.

Tomara Şelalesi

Tomara Şelalesi adeta kayaları patlatarak 15-20 metre genişliğinde bir alandan çıkarak yaklaşık 20-25 metre yükseklikten dökülüyor. Şelalenin sesi 2 km uzaklıktan duyulmaktadır. Yöre halkı tarafından “Kırk Gözeler” diye de anılmaktadır. Kaynağında oluşan şelale olması ve yoğun bir su çıkışının olması açısından oldukça ilginç bir örnek niteliğindedir. Şelale ve çevresinin zengin flora ile oluşturduğu uyumlu peyzajı görülmeye değer güzelliktedir. Tomara Şelalesi, Şiran İlçesine 25 km mesafede bulunan Seydibaba Köyünde bulunmaktadır.

Artabel Gölleri

(Maalesef zamanım olmadığı için Artabel Buzul Göllerine gitme fırsatım olmadı. İlk fırsatta sırf burayı görmek için yola çıkıp bölgede çadır kurmayı planlıyorum.)

Artabel gölleri 1998 yılında tabiat parkı ilan edilmiştir. 3331 metre yükseklikte şehri selamlamaktadırlar. Bölgenin en yüksek tepesi olan Abdal Musa tepesi keskin sırtlar, vadiler  ve 18 adet buzul krater gölü oluşturmaktadır. Küçük göl, Üç göller, Ahtabur (Karagöl) Buzul göl, Adalı göl gibi birçok göl yer almaktadır. Tabiat Parkı, yaban hayatı bakımından da oldukça zengindir. Bölgede, Anadolu Yaban Keçisi, Ayı, Kurt, Ur Keklik yaşamaktadır.

Çağlayandibi Şelalesi

Çağlayandibi Şelalesi Kürtün ilçesinde sınırları içerinde yer almaktadır. Bizim eve ise sadece 1,5 km uzaklıkta yer almaktadır. Yolunuz düşerse bize de uğrayabilirsiniz. ☺ Çağlayandibi Şelalesi Örümcek ormanları içerinde bulunan vadinin içerisinden Çağlayandibi deresi akmakta ve Tabiat Parkının ortasında 15 m yüksekten dökülerek Çağlayandibi Şelalesini oluşturmaktadır. Şelalenin döküldüğü noktada oluşan su damlacıkları şelalenin yakın çevresinde yağmur etkisi yaparak güzel bir ambiyans oluşturmaktadır. Şelale, Kürtün şehrine ise sadece 5 km uzaklıkta yer almakta ve yolu asfalttır. Her türlü araç ile kolaylıkla ulaşabilirsiniz.

Örümcek Ormanları

Kürtün ilcesine bağlı Örümcek Ormanları,  Avrupa, Kafkaslar ve ülkemizde bulunan en yüksek ve çaplı göknar ve ladin ağaçlarını bünyesinde barındırmaktadır. Bölge, Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından 1998 yılında Tabiatı Koruma Alanı olarak ilan edilmiştir. Tabiatı Koruma Alanı olarak ilan edilen bu bölgede toplam sekiz adet Tabiat Anıtı (Tabiat anıtları, benzersiz ve olağanüstü doğal ve kültürel özelliklere sahip, bu özellikleri bilimsel verilerle kanıtlanmış tabiat alanlarıdır.) bulunmaktadır. Örümcek Ormanlarında Avrupa’nın en boylu ve çaplı ladin ve göknar ormanlarını görebilirsiniz. Göknar ağacı 61,5 metre boyunda, Ladin ağacı ise, 57,6 metre ve 192,0 (cm) çapa sahiptir.

Zigana Dağı

Gümüşhane ile Trabzon illeri arasında bulunan dağlara adını veren Zigana Tepesi’nin yüksekliği 2511 metre’dir. Zigana dağları bazı doruklarında 3000 metre yüksekliğe yaklaşır. Dağların geniş bir bölümü ladin ve çam ormanlarıyla kaplıdır. Çevresindeki tepelerle birlikte bu yöredeki dağlar Zigana dağı olarak adlandırılır.

Zigana Geçidi (2030 metre)

Tarihi İpek Yolu’nun en önemli geçitlerinden birisidir. Ticaret yapanlar ve seyahat eden insanlar Tarih boyunca Doğu Anadolu’nun ve İran’ın batıya açılan limanı olan Trabzon’a ulaşmak için Zigana Dağı Geçit’ini aşmak zorundaydılar. Ancak kış aylarında Zigana dağı Geçit’ini aşmak çok zor oluyordu. Ticaret yapan Rumlar dağı aşmanın güçlüğünü anlatmak için;

“Si Zigana Ke Zison =  Zigana da hayatta kalmaya bak”

Diyerek birbirlerini uyarıyorlardı. 1988 yılında Zigana dağı 1702 metre uzunluğunda bir tünel yapılmıştır, yolların yeniden yapılmasına rağmen yine de kış aylarında ulaşımda sorunlar yaşanmaktadır. Zigana Geçidinde her daim sisli bir havada yolculuk yaparsınız.

Zigana Geçidi aynı zamanda Orta Çağ’da Asya’yı Avrupa’ya bağlayan en büyük kervan yoluydu. Çin’den başlayan yolculukla, Kaşgar, Semerkant, Buhara, Taşkent, Nişabur, Rey, Tebriz ve Erzurum üzerinden gelerek Zigana geçit’inden denize inerdi. Bu yolun devamında da kervanlar ve ticaret gemileri, Trabzon’dan deniz yoluyla Venedik’e, Ceneviz’e ve tüm Avrupa’ya ulaşırdı. Bu güzergaha “Tarihi İpek Yolu” denilmektedir. Trabzon’u Fetih etmeye giden Fatih Sultan Mehmet’e Ordusunu Zigana geçidinden geçirerek Trabzon’a ayak basmıştır.

Gümüşhane’de Ne Yenir, İçilir?

Gümüşhane Pestil, Köme ve Kuşburnunun başkentidir. Gümüşhane giderken yol boyunca birçok yerde satılan doğal dut pekmezinden üretilen Pestil ve Köme satılan tesisleri görebilirsiniz. Pestil ve Kömenin tadına bakıp, dönüş yolunda eşe dosta hediyelik olarak alabilirsiniz. Gümüşhane merkezde her hangi bir çay ocağında Doğal Kuşburnu çayı içmeyi de unutmayın.

Gümüşhane Nerede ve Nasıl Gidilir?

Gümüşhane, Doğu Karadeniz Bölgesi’nin iç kesiminde yer alan bir şehirdir. Doğusunda Bayburt, batısında Giresun, kuzeyinde Trabzon, güneyinde Erzincan illeri ile çevrilidir. İl merkezi, denizden 1.153 m yükseklikte olup, Harşit Çayının iki yakasında vadi boyunca uzanan bir şehirdir. Gümüşhane’ye havayoluyla ulaşmak isterseniz en yakın havalimanı olan Trabzon havalimanını kullanabilirsiniz. Karayoluyla ise birçok firma düzenli seferi mevcut.

Yapmadan Dönmeyin

• Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında yayla şenliklerinin heyecanını yaşamadan,
• Taşköprü Yaylası’nda öğle yemeği yemeden,
• Santa Harabelerinde binlerce yıllık tarihi koklamadan,
• Trabzon-Gümüşhane Karayolu ana tur güzergahı üzerindeki yeme içme tesislerinde alabalık ve yöresel adlı yemekleri tatmadan,
• Güzellik iksiri kuşburnu ürünlerini, pestil-kömeyi, ceviz içi gibi çerezleri, Kelkit’ten zilli kilimi, Torul, Kürtün ilçelerinden hereke tipi ipek ve yün halıları, ağaç işleri ürünlerini, Gümüşhane hatırası Gümüş işleme çeşitlerini almadan,
• Doğal kan deposu dut pekmezini, Şiran Süt fabrikasında üretilen Gümüşhane kaşarını, El örgüsü kışlık yün çoraplarını almadan,
• Tomara Şelalesini, Limni Gölünü, Kelkit Sadak (Satala) Antik Kenti, İmera Manastırını ve Örümcek Ormanlarını görmeden memleketimden DÖNMEYİN…